W wielkim państwie Frankowie stanowili mniejszość. Nie traktowali oni jednak miejscowej ludności jak zdobywcy, ale przejmowali od niej język i obyczaje romańskie. Potomków Chlodwiga nazywano Merowingami (od legendarnego założyciela dynastii Meroweusza).Nosili długie, niestrzyżone włosy, ponieważ wierzono, że w nich tkwi moc królewska. Jednak stopniowo władza ich słabła, w państwie rządzili najwyżsi urzędnicy zwani majordomami (przełożony nad domem). Takim majordomem był Karol Młot, który odsunął od władzy Merowingów i został królem Franków. Pepin Krótki, jego syn, po śmierci ojca uzyskał od papieża zgodę na koronację i przejął władzę. W 754 roku został koronowany przez papieża. Pokonał Longobardów, a odebrane im zamki i miasta nadał w 755 roku uroczystym aktem papieżowi Stefanowi II i jego następcom (darowizna ta dała początek państwu kościelnemu).Najwybitniejszym władcą z dynastii Karolingów był syn Pepina Karol Wielki (768-814).
Potęga Państwa Franków za Karola Wielkiego
Za panowania Karola Wielkiego państwo Franków doszło do największej potęgi. Dzięki umiejętnie prowadzonym wojnom (z Sasami, Longobardami, Arabami i Awarami) Karol Wielki podporządkował sobie większość krajów Europy Zachodniej (dawne prowincje imperium rzymskiego oraz kraje germańskie - Bawarię i Saksonię). W 800 roku Karol Wielki otrzymał koronę cesarską z rąk papieża. W ten sposób odnowiony został na zachodzie tytuł cesarski. Powstał tzw. „sojusz tronu i ołtarza”, czyli system wzajemnego wsparcia dwóch najwyższych władz Europy - świeckiej (cesarza) i duchownej (papieża).
Mapa Państwa Franków za Karola Wielkiego - fot: commons.wikimedia.org
Jak Karol Wielki zarządzał państwem?
Karol Wielki sprawnie zarządzał swym potężnym państwem. Podzielone było ono na okręgi zwane hrabstwami, którymi zarządzali hrabiowie. Posiadali oni władzę nad wojskiem, sprawowali sądy i zbierali podatki. W okręgach nadgranicznych tworzono marchie, wktórych rządzili margrabiowie. Mieli oni strzec bezpieczeństwa państwa przed najazdami. Ważną rolę odgrywał palatyn (z łac. palatium - dwór), który zastępował króla głównie w sprawach sądownictwa. Nad kancelarią władcy czuwał kanclerz. Karol Wielki nie miał stałej stolicy. Ulubionym miejscem jego pobytu był Akwizgran (dziś Aachen w Niemczech). Władca miał zwyczaj objeżdżać kraj, zatrzymując się w swych posiadłościach ziemskich. Jego rozporządzenia dotyczyły spraw państwowych, społecznych i religijnych. Karol Wielki szczególną troską otaczał wojsko, zawsze gotowe do wypraw wojennych. Dbał także o Kościół chrześcijański. Ziemia należała do władcy, możnych panów świeckich i Kościoła. Pracowała na niej ludność zależna oraz ludzie wolni, którzy otrzymywali ziemię w dzierżawę.
Rozwój kulturalny Państwa Franków
Karol Wielki swą działalnością przyczynił się do rozwoju kulturalnego państwa. Czasy jego panowania nazywamy renesansem (odrodzeniem) karolińskim. Ważnym ośrodkiem życia państwowego i kulturalnego był Akwizgran. W czasach Karola Wielkiego wybudowano tu wspaniały pałac cesarski. Monarcha przywiązywał wielką wagę do rozwoju nauki i kultury. Sprowadzał na swój dwór uczonych z Włoch, Anglii, Hiszpanii i innych krajów. Założył bibliotekę, w której zgromadził pokaźne zbiory. W pałacu mieściła się tzw. szkoła pałacowa. Karol Wielki dbał o rozwój oświaty wśród ludności swojego państwa. Kazał zakładać szkoły przy klasztorach i katedrach (kościołach biskupich). Mogli się w nich uczyć zarówno możni, jak i ubodzy. Karolowi Wielkiemu zawdzięczamy reformę pisma i języka łacińskiego. Kopiści (pisarze) przepisywali księgi (Biblię, utwory antyczne) pięknym pismem, używając przy tym liter o uproszczonym, wyraźnym kształcie (tzw. minuskuła karolińska). Łacinę „oczyszczono” z naleciałości barbarzyńskich. Ułatwiło to porozumiewanie się ludzi wykształconych z różnych krajów chrześcijańskich. Oprócz piśmiennictwa rozwijała się architektura. Budowano bazyliki, nawiązując do tradycji rzymskich. Wnętrza zdobione były malowidłami. Wszystkie budowle miały wspólny styl, budowane były i zdobione według tych samych założeń - styl karoliński. Rozwój kultury możliwy był dzięki mecenatowi władcy. Na dworze działała grupa uczonych, m. in. Alkuin, autor dzieł filozoficzno-teologicznych, oraz Einhard, twórca biografii Karola Wielkiego. Zobacz przy okazji ciekawy artykuł o sztuce średniowiecza.
Następstwa śmierci Karola Wielkiego
Ogromne państwo złożone z rozmaitych ludów utrzymywała silna władza Karola Wielkiego. Po śmierci cesarza (814 r.) monarchia zaczęła chylić się ku upadkowi. Jego następcy już nie koronowali się na cesarzy. W 843 roku wnukowie Karola Wielkiego zawarli traktat w Verdun na mocy którego podzielili państwo na trzy części. Najstarszemu z braci - Lotarowi przyznano tytuł cesarski wraz z Włochami i pasem ziem między państwami Karola i Ludwika (tj. Burgundię, Lotaryngię i Fryzję). Karol Łysy otrzymał tzw. państwo zachodniofrankijskie (późniejszą Francję), Ludwik Niemiecki tzw. państwo wschodniofrankijskie (późniejsze Niemcy).Z trzech części monarchii Karola Wielkiego powstały wkrótce trzy państwa: Francja, Włochy i Niemcy. Więzy łączące te państwa zostały zerwane, gdy wygasły rządy Karolingów w X wieku. Między Niemcami a Francją wybuchały walki o środkową część imperium (spory ciągnęły się aż do XX wieku).
