Arabowie świetnie umieli połączyć własne osiągnięcia naukowe z dorobkiem podbitych przez siebie narodów, zwłaszcza Persów i Greków. W ten sposób stali się pośrednikami między nauką starożytną a nauką i sztuką średniowieczną.
Nauki Ibn Sina czyli Awicenna. Wielka księga medycyny
Wiele dzieł starożytnych znamy obecnie wyłącznie dzięki tłumaczeniom na język arabski. Należy wiedzieć, że Ibn Sina, znany w Europie jako Awicenna, był wybitnie wykształconym i wszechstronnym człowiekiem, który napisał około 270 dzieł o bardzo zróżnicowanej tematyce. Przyszedł na świat w Bucharze, miejscowości znajdującej się w Iranie. W wieku zaledwie 16 lat zaczął pracować jako medyk. W różnych okresach życia był także prawnikiem i wykładowcą. Zajmował się też polityką, działając jako doradca władcy Iranu. Zmarł na kolkę jelitową, lecz istniały podejrzenia, iż został otruty. Należy wiedzieć, że Ibn Sina napisał „Kanon”, wielką księgę medycyny. Praca ta miała wpływ na medycynę w Europie aż do końca XVII wieku. Prawo islamskie zakazywało sekcji ciała ludzkiego, tak więc księga była poświęcona przede wszystkim sposobom rozpoznawania i leczenia chorób oraz sposobom przygotowywania leków.
Wielka encyklopedia uzdrowienia napisana przez Abn Sina
Drugim istotnym dziełem Ibn Sina była wielka encyklopedia „Uzdrowienia”, zawierająca szeroki zakres tematów, od filozofii po matematykę i fizykę. Warto też wiedzieć, że alchemia była typowym i istotnym dla Arabów sposobem poznania. Alchemicy poszukiwali przede wszystkim sposobów zamiany metali nieszlachetnych, takich jak żelazo, w złoto. Jednak nie należy lekceważyć czy bagatelizować alchemii, bowiem na praktyki alchemików składały się nie tylko czary i magia, ale i eksperymenty. W wyniku doświadczeń i skrupulatne obserwacje dały podstawy wielu nauk, włącznie z chemią i mineralogią (nauką o minerałach).
Alchemik Ar-Razi zwany jako Rhases - osiągnięcia
Ar-Razi (żył w latach 854 - 935), znany w Europie średniowiecznej jako Rhases, urodził się w Rai, w Iranie. Był największym muzułmańskim alchemikiem i jedną najbardziej znanych postaci w medycynie IX i X wieku. Alchemii poświęcił część swojego życia. Odrzucił magię i czary, odprawiane przez alchemików, koncentrując się na doświadczeniach. Interesował się wykorzystywaniem substancji chemicznych i dokładnie opisał kilka technik stosowanych w alchemii, takich jak destylacja (podgrzewanie cieczy do stanu lotnego, a następnie chłodzenie w celu przywrócenia stanu ciekłego). Jako jeden z pierwszych naukowców zaproponował wyposażenie laboratorium. Ar-Razi został mianowany dyrektorem szpitala w Rai, a następnie w Bagdadzie. Był jednym z pierwszych muzułmańskich autorów dzieł medycznych (napisał ponad sto prac). Najsłynniejszą publikacją był traktat „Al-Hawi”, zawierający opis całej medycznej wiedzy tego czasu, również greckiej, chińskiej i indyjskiej.
Abu Raihan al-Biruni - wielki naukowiec X wieku
Następnie warto powiedzieć, że Abu Raihan al-Biruni, który żył w latach (973 - około 1050). Urodził się w Chorezmie, w Armenii. Bardzo młodo rozpoczął badania naukowe, a mając około 17 lat, zaprojektował i skonstruował urządzenie do obserwacji Słońca. Wojna domowa w 995 roku zmusiła do jednak do ucieczki za granicę. Al-Biruni wrócił do kraju po dwóch latach i odtąd pełnił różne oficjalne funkcje na dworze sułtańskim. Kontynuował również badania naukowe i obserwacje astronomiczne oraz zaprojektował i skonstruował wiele urządzeń do obserwacji Słońca, Księżyca i gwiazd. Jednak warto pamiętać, że zainteresowania i prace al-Biruniego nie ograniczały się wyłącznie do astronomii. Łącznie napisał około 13 tysięcy stron wysoce specjalistycznych prac z dziedziny matematyki, geografii, optyki (nauka o świetle i oku), medycyny oraz o lekach, astrologii i kamieniach szlachetnych. Jego zainteresowanie alchemią doprowadziło go do badań składu minerałów i metali, a jego prace z tego zakresu okazały się później bardzo pomocne w rozwoju chemii. Napisał też olbrzymią pracę dotyczącą mineralogii „Księgę wiedzy o kamieniach szlachetnych”. Dorobek jego życia to ponad 140 prac o różnej tematyce. Tworzył je do późnego wieku, mimo choroby, która nękała go przez wiele lat.
Ibn al-Haitam (Alhazen) - islamski fizyk
Znów Ibn al-Haitam żyjący w latach (965 - około 1040) był największym fizykiem islamskim. Urodził się a miejscowości Basra, w Iraku, a w Europie był znany jako Alhazen. Należy wiedzieć, że za panowania kalifa al-Hakima (996 - 1020) Ibn al-Haitam przeniósł się do Egiptu i tam pracował w Akademii. Al-Haitam pisał prace z różnych dziedzin, w tym z optyki, astronomii i matematyki. Jego dzieło z dziedziny optyki było tak obszerne i szczegółowe, że stanowiło podstawę wielu późniejszych europejskich badań. Warto wiedzieć, że w „Skarbnicy Optyki” podważył wcześniejszą teorię uczonych greckich, iż oko wysyła promienie światła w kierunku przedmiotu, na który patrzy. Sugerował, że to promienie światła są kierowane od przedmiotu do oka. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że w XVI wieku sporządzono ilustrację przedstawiającą studia al-Haitama nad budową oka. Należy wiedzieć, że al-Haitam badał także przepływ światła przez soczewki. Doszedł do wniosku, że refrakcję (załamanie) światła powoduje fakt, iż promienie przechodzą z różną prędkością przez różne materiały, na przykład: szkło, powietrze lub wodę. Myśl tę wykorzystywali w XVII wieku Kepler i Kartezjusz. Warto też dodać, że al-Haitam był wynalazcą ciemni optycznej („camera obscura”), w której obrazy zewnętrzne są wyświetlane na tylnej ścianie pudła. Użył otworu w ścianie, aby odtworzyć obraz Słońca w trakcie zaćmienia.
Jak widzimy Islam miał wielu wybitnych myślicieli i można by ich wymienić dużo więcej. Powyżej być może udało sie nam wymienić najważniejszych i najbardziej znanych. Ich rozwój i wpływ na naukę europejską był znaczący dla całej historii naszego kontynentu.
