Spis treści:
- Proces nominacji do Nagrody Nobla
- Kto może nominować do Nagrody Pokojowej?
- Kto nominuje do innych dziedzin Nobla?
- Sześć nagród Nobla
- Kontrowersyjne nominacje w przeszłości
Proces nominacji do Nagrody Nobla
Nominacje do Nagrody Nobla nie są dostępne dla wszystkich. Każdego roku specjalne formularze wysyłane są do "kwalifikowanych nominujących". Termin nadsyłania nominacji upływa 31 stycznia. Formularze przesłane po tym terminie są rozpatrywane dopiero w kolejnym roku. Lista osób, które mogą nominować, obejmuje m.in.:
- Członków narodowych zgromadzeń i rządów suwerennych państw
- Członków Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
- Laureatów Nagrody Pokojowej
- Profesorów fizyki, chemii, medycyny, literatury oraz ekonomii na prestiżowych uczelniach
Każda nominacja musi spełniać te ściśle określone kryteria, aby była wzięta pod uwagę przez komitety Noblowskie.
Kto może nominować do Nagrody Pokojowej?
Nominacje do Pokojowej Nagrody Nobla mogą zgłaszać:
- Członkowie parlamentów i rządów państw
- Członkowie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
- Laureaci poprzednich edycji Nagrody Pokojowej
- Profesorowie prawa, nauk społecznych, historii oraz religii
Komitet odpowiedzialny za wybór laureata Nagrody Pokojowej ocenia nominacje na podstawie rygorystycznych kryteriów. W 2024 roku do Nagrody Pokojowej zgłoszono 286 kandydatur, w tym 197 osób oraz 89 organizacji.
Kto może nominować i jakie instytucje mają prawo zgłosić kandydatów?
Do grona nominujących do Nagrody Nobla należą starannie wybrane osoby i instytucje. Nominacje są zgłaszane przez przedstawicieli różnych dziedzin, zgodnie z określonymi kryteriami. W przypadku każdej z nagród, lista nominujących obejmuje:
- Nobel w dziedzinie fizyki i chemii:
- Członkowie Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk
- Byli laureaci Nobla w tych dziedzinach
- Profesorowie fizyki i chemii z uznanych uczelni i instytutów
- Nobel w dziedzinie medycyny:
- Członkowie Komitetu Noblowskiego w dziedzinie medycyny
- Byli laureaci Nobla w dziedzinie medycyny lub chemii
- Profesorowie medycyny z prestiżowych uczelni
- Nobel w dziedzinie literatury:
- Członkowie Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk
- Byli laureaci Nobla w literaturze
- Profesorowie literatury i lingwistyki
- Przewodniczący stowarzyszeń pisarzy
- Nobel w dziedzinie ekonomii:
- Członkowie Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk
- Byli laureaci Nobla w ekonomii
- Profesorowie ekonomii z renomowanych uniwersytetów
Nominacje muszą być składane zgodnie z rygorystycznymi zasadami, a kandydaci są wybierani w wyniku szczegółowej analizy. Nikt nie może nominować sam siebie, a nazwiska nominowanych nie są ujawniane przez Komitet Noblowski przez 50 lat.
Sześć nagród Nobla
Nagrody Nobla przyznawane są w sześciu głównych kategoriach:
- Fizyka
- Chemia
- Fizjologia lub medycyna
- Literatura
- Pokój
- Ekonomia
Te nagrody są najwyższym wyróżnieniem w swoich dziedzinach, przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe, literackie i społeczne.
Kontrowersyjne nominacje w przeszłości
Historia Nagrody Nobla nie jest wolna od kontrowersji. Na przykład w 1939 roku Adolf Hitler został nominowany przez szwedzkiego parlamentarzystę w satyrycznym geście. Józef Stalin był nominowany dwukrotnie – w 1945 i 1948 roku. Wśród kontrowersyjnych nominacji znalazł się również Benito Mussolini, który został nominowany w 1935 roku.
Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana tylko wtedy, gdy Komitet uzna, że istniał odpowiedni kandydat. Na przykład w 1948 roku nagroda nie została przyznana. Decyzje Komitetu Noblowskiego są trzymane w tajemnicy przez 50 lat.
